Rối
loạn chuyển hoá nước điện giải và rối loạn cân bằng axit bazơ ở bệnh nhân nôn
mửa và đi lỏng kéo dài. Phân tích cơ chế bệnh sinh và nguyên tắc điều trị?
Cân
bằng nước điện giải và cân bằng acid bazơ là những yếu tố đặc biệt quan trọng
với sự sống. Những rối loạn cân bằng nước điện giải và cân bằng acid bazơ sẽ
làm cho cơ thể lâm vào tình trạng bệnh lý và có thể gây tử vong. Ở bệnh nhân đi
lỏng và nôn mửa kéo dài nếu không được điều trị đúng và kịp thời sẽ gây RLCH
nước và điện giải, RLCB acid bazơ.
Cơ chế bệnh sinh
+ Ở bệnh nhân nôn mửa :
Khi nôn kéo dài sẽ gây
mất dịch và kéo theo mất nước cùng với acid HCl ở dịch dạ dày làm cho cơ thể
nhiễm kiềm, số lượng dịch mất đi không nhiều nhưng kéo dài, các biện pháp ăn
uống khó bù đắp được nên lượng nước mất nếu nôn kéo dài là rất lớn khi đó cơ
thể sẽ có những rối loạn và đặc biệt là RLCH glucid gây ứ đọng các sản phẩm
trung gian làm cho cơ thể từ nhiễm kiềm trở thành nhiễm toan.Nôn nhiều gây mất
nc,gây rối loạn huyết động học ,khối lượng tuần hoàn giảm ,máu cô, huyết áp
giảm ,máu qua thận ít ,thận kém đào thải àcuối
cùng dẫn đến tình trạng nhiễm độc, nhiễm toan nặng nếu ko kịp thời đc xử lý.
+ Ở bệnh nhân đi lỏng kéo dài :
- Dịch tiêu hoá tiết ra khoảng 8l mỗi ngày kèm
theo nhiều chất điện giải bao gồm phần lớn là chất điện giải đẳng trương, nước
bọt (1,5l), dịch dạ dày (2,5l), dịch mật ( 0,5l), dịch tuỵ ( 0,7l), và dịch
ruột (3l) Dịch tiêu hoá được hấp thu toàn bộ cùng 2-3 l nước từ thức ăn nước
uống. Khi cần ống tiêu hoá có thể hấp thu và đào thải 30-40 l/ngày. Do vậy khi
đi lỏng mất nước nhanh với số lượng lớn .
- Mất dịch tiêu hoá làm cơ thể nhiễm toan rất
nặng do trong dịch có rất nhiều thành phần kiềm gây nên những hội chứng suy sụp
tuần hoàn nặng nề, HA giảm
- Cơ thể RLCH nặng nề gây nên vòng xoắn bệnh
lý nghiêm trọng.Có riêng sơ đồ kèm theo:
Trong
ỉa lỏng những rối loạn quan trọng xuất hiện là
+ Rối
loạn huyết động học do mất nước nhiều làm giảm khối lượng tuần hoàn dẫn tới
huyết áp giảm
+ Nhiễm
toan nặng do truỵ tim mạch làm thiếu oxy cùng rối loạn hấp thu làm RLCH , cơ
thể nhiễm toan
+ Truỵ
tim mạch làm máu qua gan thận giảm dẫn tới ứ đọng sản phẩm độc sản phẩm toan
mặt khác cơ thể mất dịch kiềm dịch mật và dịch tuỵ làm cơ thể nhiễm toan nặng
thêm
+ Nhiễm
độc thần kinh do thiếu oxy, nhiễm độc, nhiễm toan quay lại ức chế tuần hoàn, hô
hấp hình thành vòng xoắn bệnh lý
Biểu hiện lâm sàng
+ Huyết
áp giảm, mạch nhanh, nhỏ, khát, đái ít , thân nhiệt giảm
+ Thở
nhanh và sâu , nôn nhiều
+ Vật
vã, buồn ngủ , hôn mê
Nguyên tắc điều trị
+
Truyền dịch đẳng trương trong giai đoạn đầu nếu nôn và đi lỏng nhiều
+ Uống
nước đơn thuần hay huyết thanh ngọt cho đến khi lượng nước tiểu trở về bình
thường nếu là mất nước ưu trương
+ Nếu
nhiễm toan nặng , dùng dung dịch NaHCO3 để trung hoà acid
